Verslag NVFZ Webinar “Medicatieverificatie”
De commissie Kwaliteit & Veiligheid van de Nederlandse Vereniging voor Farmacie medewerkers in de Zorg (NVFZ) organiseerde op 16 November haar 2e Webinar van dit jaar. Dit keer was het onderwerp: Medicatieverificatie.
Een thema dat leeft binnen de beroepsgroep, getuige het feit dat het Webinar zich mocht verheugen in de warme belangstelling van 104 unieke kijkers, waarvan 92% het Webinar - dat 1,5 uur duurde - tot het eind volgde. Voor iedereen die zich heeft aangemeld is er inmiddels een linkje verstuurd om het webinar terug te kijken.
Medicatieverificatie betreft het vaststellen van de daadwerkelijk door de patiënt gebruikte medicatie om zodoende tot een actueel en waarheidsgetrouw medicatieoverzicht te komen.
Door medicatieverificatie uit te voeren wordt potentiële schade voor de patiënt, als gevolg van verandering in of ontbreken van medicatiegegevens, gereduceerd bij de overdracht van de ene naar de andere zorgsetting.
Emilie Gieling, Ziekenhuisapotheker-Klinisch farmacoloog bij het UMC Utrecht, vertelde hoe het UMC Utrecht de medicatieverificatie bij klinische opname en ontslag van patiënten heeft ingericht.
Met de medicatieverificatie bij opname en ontslag wil men bereiken dat de zorgverlener (UMCU respectievelijk eerste lijn; huisarts en thuisapotheek) tijdig beschikt over een geverifieerd overzicht van medicatie (basisset medicatiegegevens) gebruikt door de patiënt. Dit om veilig voorschrijven en het veilig verlenen van (farmaceutische) zorg mogelijk te maken.
De medicatieverificatie bij opname is prima op orde; men spreekt 90% van de opgenomen patiënten met een opnameduur langer dan 24 uur.
De medicatieverificatie bij ontslag scoort lager; men spreekt 65% van de ontslagen patiënten. Reden waarom men een verbetertraject is opgestart, om dit aantal te verhogen.
Zo werden verbeterpunten getest op 2 pilot afdelingen; werd een risico-gestuurde aanpak uitgevoerd, samen met een verpleegafdeling en werden verbeterideeën geïnventariseerd middels een Problem Solving-methode.
Dit resulteerde in een aantal bruikbare verbetermogelijkheden, de implementatie daarvan moest helaas deels worden uitgesteld i.v.m. de COVID-19 perikelen.
Bij medicatieverificatie op de Spoedeisende hulp (SEH) is het van belang de medicatiegegevens van de patiënt z.s.m. in het elektronisch patiëntendossier (EPD) te krijgen, hetgeen o.a. vraagt om goede communicatie met artsen en verpleegkundigen van de SEH, over aanstaande opnames.
Ook hiertoe heeft men een niet altijd gemakkelijk proces doorlopen hetgeen heeft geresulteerd in de continue beschikbaarheid van 1 Apothekersassistente voor de SEH. Op dit moment worden zo’n 50 tot 60 medicatieverificatiegesprekken per week gevoerd met patiënten die via de SEH worden opgenomen. Dit korter dan 24 uur na opname van de patiënt.
Concluderend kan worden gesteld dat het proces van medicatieverificatie een continue complex proces is, waarbij het succes ervan mede afhankelijk is van:
- de mate waarin het proces is afgestemd op de eigen situatie
- het maken van keuzes waar medicatieverificatie het meest zinvol is
- bij ontslag o.a.: voldoende communicatie met artsen en verpleegkundigen, het
standaardiseren van ontslagproces en visite en het sturen op keten voltooid vóór vertrek
van de patiënt
- het delen van "best practices" en oplossingen
Victor Huiskes, Apotheker St.-Maartenskliniek Nijmegen vertelde hoe de Sint Maartenskliniek online medicatieverificatie door poliklinische patiënten heeft georganiseerd.
De Apotheek van de St Maartenskliniek voert medicatieverificatie online uit voor alle poliklinische patiënten, vanaf het 2e consult. Redenen waarom men heeft gekozen voor online medicatieverificatie, zijn:
- de patiënt de mogelijk bieden de regie te voeren over zijn eigen medicatiedossier en zijn
eigen consult zodoende voor te bereiden
- de wens van de Specialist om een geverifieerd medicatieoverzicht te hebben bij zo veel
mogelijk consulten
- het gegeven dat medicatieverificatiegesprekken (face-to-face) veel tijd kosten
- de visie op "patientempowerment" die inhoudt dat patiënten behoefte hebben aan
informatie over geneesmiddelen, praktische en emotionele begeleiding bij
geneesmiddelgebruik
Bij online medicatieverificatie checkt de patiënt 2 weken voor zijn consult in en actualiseert zijn medicatiegebruik in Zorgdoc. 2 dagen voor het consult controleert de apothekersassistente het medicatie overzicht, noteert aandachtspunten voor het consult en zet het medicatie overzicht klaar voor de arts in het elektronisch voorschrijfsysteem (EVS).
Op de dag van het consult bespreekt de arts de aandachtspunten m.b.t. medicatieverificatie met de patiënt, actualiseert de medicatieverificatie en schrijft medicatie voor of wijzigt deze in het EVS. Op dezelfde dag of 1 dag later verwerkt de apothekersassistente de mutaties van het consult.
In Zorgdoc (“Mijn dossier”) kan de patiënt zelf online informatie over afspraken, uitslagen, behandelingen en andere medische informatie raadplegen. Hij kan zijn lijst van medicijnen zelf bekijken en aanpassen. De door de patiënt aangepaste lijst van medicijnen wordt geverifieerd met de patiënt, waarna validatie plaatsvindt door de zorgverlener. Op dat moment is de actuele lijst van medicijnen klaar voor gebruik door arts en apotheek.
Door kritisch te beoordelen in welke situaties (online) medicatieverificatie zinvol is, op basis van een risico-gestuurde aanpak, kan worden beslist of medicatieverificatie moet worden uitgevoerd voor grote aantallen patiënten.
Als argumenten pro (evidence based) om online medicatieverificatie in te voeren, zijn te noemen:
- de kwaliteit van online medicatieverificatie is vergelijkbaar met die van live
medicateverificatie (traditioneel; gesprek of telefonisch)
- online medicatieverificatie is efficiënter dan live medicatieverificatie (3 keer sneller dan live;
5 keer sneller dan telefonisch)
- patiënten staan redelijk welwillend tegenover online medicatieverificatie
- patiënten zijn goed in staat om online medicatieverificatie zelf uit te voeren
Om de effectiviteit van online medicatieverificatie zeker te stellen, verdient het tot slot aanbeveling patiënten proactief aan te moedigen hun medicatiedossier continu 'up-to-date' te houden.
Namens de Cie Kwaliteit & Veiligheid,
Joep Neggers
